30 sierpnia 2013

Historia Elbląga cz. 1


Osadnictwo do czasów Truso


Badania archeologiczne wskazują, że tereny Wysoczyzny Elbląskiej obecnie zajmowane przez miasto Elbląg były dogodnym miejscem do osiedlania się ludzi[1]. W okresie neolitu, czyli od 4200 do 1700 r. p.n.e., istniały tu osady, których mieszkańcy byli stosunkowo zaawansowani gospodarczo, o czym świadczą znaleziska fragmentów broni i narzędzi krzemiennych.
Osadnicy mieszkali w drewnianych domach, z dachem ze słomy lub trzciny. Ściany uszczelnione były gliną. W środku były dwa pomieszczenia – jedno mieszkalne z glinianym klepiskiem, drugie przeznaczone dla zwierząt[2]. Dawni mieszkańcy tych stron zajmowali się głównie myślistwem, choć ze względu na położenie w delcie Wisły dobrze rozwijało się również tam rybołówstwo.
Upływ czasu i rozwój społeczności terenu spowodował, że liczba mieszkańców zaczęła wzrastać. Największy przyrost ludności nastąpił w okresie od I do IV wieku n.e., kiedy to do terenów centralnej Europy zaczęły przybliżać się granice cesarstwa zachodniorzymskiego[3]. Wtedy rozpoczął się zwiększony udział Pomorza w handlu z krajami południa. Głównym towarem eksportowym Pomorza był bursztyn, którego obróbka w tym okresie stała na wysokim poziomie. Stąd wzięła się słynna nazwa „szlak bursztynowy”. Importowano natomiast towary luksusowe. W wyniku tego w okolicach końca VII lub VIII wieku naszej ery powstało osiedle Truso[4].
Nie ma zbyt wielu pewnych informacji na temat tej osady. Istnienie jej zostało odnotowane w relacji angielskiego podróżnika Wulfstana z IX wieku: „Od wschodu spływa tutaj do Zalewu Estyjskiego rzeka Ilfing – z tego jeziora, nad którego brzegiem stoi Truso”[5]. Nie było to zbyt precyzyjne określenie, gdyż w tamtym okresie zalew ten był dużo większy niż obecny Zalew Wiślany. Współczesne badania archeologiczne umiejscowiły położenie Truso w okolicach obecnego Janowa Pomorskiego, czyli na południe od miasta nad brzegiem jeziora Drużno. Osada była zbudowana z drewnianych domów (zrekonstruowana chata tego typu jest udostępniona dla zwiedzających na dziedzińcu elbląskiego Muzeum Archeologiczno-Historycznego), chodniki – z powodu położenia na podmokłym terenie – również były drewniane. Od strony lądu wejścia broniła fosa[6].
Rekonstrukcja chaty z Truso
Dogodne położenie portu sprzyjało transportowi wodnemu, a znaleziska elementów sań i raków dla koni świadczą o braku wpływu pór roku na intensywność wymiany. Oprócz handlu mieszkańcy Truso zajmowali się również rzemiosłem – wytwarzali wyroby z bursztynu, złota, szkła, gliny. Produkowali rogowe grzebienie, działały też warsztaty tkackie. Hodowali krowy, świnie, owce oraz ryby. Truso było wówczas celem podróży kupców ze Skandynawii, z zachodniej Europy, a nawet z północnej Rusi.
Nie jest pewne, jak długi był czas istnienia osady. Szacuje się ten okres na około 300–400 lat. Pośrednią przyczyną zaprzestania działalności handlowej było przesunięcie szlaków kupieckich ku południu oraz powstanie konkurencyjnego Gdańska, który w początkach XI wieku posiadał rozległą sieć kontaktów gospodarczych. W ciągu XII wieku nastąpiło rozprzestrzenienie się handlu za pośrednictwem kupców niemieckich, którzy mieli nadać kształt bałtyckiej wymianie na okres kilku wieków[7].



[1]    S. Gierszewski, Elbląg. Przeszłość i teraźniejszość, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978, s. 10.
[2]    Ibidem, s. 10.
[3]    Ibidem, s. 11.
[4]    Ibidem, s. 14.
[5]    Ibidem, s. 14.
[6]    Ibidem, s. 14.
[7]    J. Charytoniuk, J. Hochleitner Elbląg. Nasza mała ojczyzna, Klub Etycznej Myśli Obywatelskiej „Wspólnota Elbląska”, Elbląg 1998, s. 28.

28 sierpnia 2013

Dąb "Marek"

Dzisiaj mija 11. rocznica posadzenia dębu "Marek" - "Drzewa Tolerancji" na pamiątkę Marka Kotańskiego. Znalazł on swoje miejsce przy ulicy Pocztowej w okolicy Placu Słowiańskiego obok dwóch innych upamiętnień.

Dąb "Marek" i tablica pamiątkowa
 
Zbliżenie tablicy

Po przebudowie drogi 503 tablica jest odwrócona od chodnika.

26 sierpnia 2013

Pod nogami... cz. 27

Na ulicy Szańcowej w pobliżu wjazdu do garaży udało mi się znaleźć kratkę kanalizacyjną z fabryki Komnicka. Napis na niej jest mocno zatarty, ale nadal widać jego końcową część.
Kratka kanalizacyjna z ulicy Szańcowej

23 sierpnia 2013

Dęby Pamięci cz. 8

20 listopada 2009 na terenie Gimnazjum nr 2 przy ulicy Robotniczej posadzono dąb upamiętniający pułkownika Mieczysława Janowskiego.
Dąb i obelisk
Zbliżenie napisu
Niestety, niefortunnie dobrany kolor liter i kamienia utrudnia odczytanie napisu.
W tej galerii są zdjęcia z uroczystości posadzenia dębu.

20 sierpnia 2013

Pod nogami... cz. 26

Na ulicy Mierosławskiego w pobliżu skrzyżowania z ulicą Kiedrzyńskiego znajduje się kratka z grudziądzkiej odlewni Herzfeld&Victorius.
Kratka z ulicy Mierosławskiego

18 sierpnia 2013

Pod nogami... cz. 25

Na wjeździe na teren Zespołu Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących przy ulicy Bema można znaleźć kolejną studzienkę z wytwórni Tiessena. W odróżnieniu od pozostałych zamiast napisu "Regen-wasser"  (z niem. woda deszczowa) ta ma napis "Schmutz-wasser" (z niem. ścieki).
Studzienka z ulicy Bema

14 sierpnia 2013

Dęby Pamięci cz. 7

Kolejny Dąb znajduje się na terenie parafii Trójcy Świętej przy ulicy Kieleckiej. Jest on upamiętnieniem aspiranta Policji Państwowej Juliana Kuszpita.
Dąb oraz tablica
Zbliżenie na tablicę
Na kamiennej tablicy dodatkowo jest umieszczona mała metalowa tabliczka z datą posadzenia Dębu. Niestety, jest na niej błąd. Skrótu AD (Anno Domini) nie używa się podając pełną datę lecz tylko rok.
Metalowa tabliczka z obelisku

11 sierpnia 2013

Dęby Pamięci cz. 6

Na terenie Szkoły Podstawowej nr 14 przy ulicy Mielczarskiego jest tablica upamiętniająca porucznika Piotra Szajewskiego, porucznika Wincentego Kostkiewicza oraz aspiranta Policji Państwowej Franciszka Bidzińskiego.

Kamień z tablicą
Zbliżenie tablicy

7 sierpnia 2013

Dęby Pamięci cz. 5

18 czerwca 2010 roku przy Szkole Podstawowej nr 4 przy ulicy Mickiewicza posadzono dąb upamiętniający Stefana Matacza - aspiranta Policji Państwowej.
Dąb i tablica przy SP 4
Zbliżenie na tablicę


5 sierpnia 2013

Dęby Pamięci cz. 4

18 listopada 2010 roku przy Szkole Podstawowej nr 12 przy ulicy Zajchowskiego posadzono 5 dębów i odsłonięto tablicę poświęconą porucznikowi Karolowi Szymańskiemu, majorowi Piotrowi Zbigniewowi Iłkowskiemu, aspirantowi Policji Państwowej Wincentemu Warzesze, kapitanowi Romanowi Szczepaniukowi oraz porucznikowi Stanisławowi Pisance.
Tablica i jeden z dębów
Zbliżenie na tablicę


2 sierpnia 2013

Pod nogami... cz. 24

Kratka ściekowa produkcji Schichau GmbH była już przedstawiana ale nie widać było na niej szczegółów. Natomiast na obudowie tej z ulicy Giermków można zobaczyć logo firmy w postaci liter F i S wpisanych w okrąg. Dodatkowo, po komentarzu pod tym artykułem można określić, że kratka ta została wytworzona pomiędzy 1929 a 1945 rokiem.
Kratka z ulicy Giermków
Zbliżenie na znak firmowy